Đề phòng sốc nhiệt mùa hè

Hiện tại thời tiết miền Bắc nói chung và thời tiết Hà Nội nói riêng đang trải qua những ngày nắng nóng đỉnh điểm. Tiếp xúc với ánh nắng gay gắt cũng như không khí nóng nực ngoài trời có thể gây ra sốc nhiệt dễ nguy hiểm đến tính mạng.

Sốc nhiệt là gì?

Sốc nhiệt là một dạng tăng thân nhiệt hoặc liên quan đến thay đổi nhiệt độ đột ngột kèm theo các triệu chứng thể chất như những thay đổi trong chức năng hệ thần kinh. Không giống như chuột rút do nhiệt hay kiệt sức do nhiệt là hai dạng tăng thân nhiệt khác ít nghiêm trọng hơn, sốc nhiệt là trường hợp y tế khẩn cấp thực sự, có thể gây ra tử vong nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời. Sốc nhiệt đôi khi cũng được gọi là say nắng hoặc bị sốc. Bệnh tăng thân nhiệt nặng được định nghĩa là khi nhiệt độ cơ thể 40 độ C hoặc cao hơn.

Cơ thể thường tạo ra nhiệt do kết quả của sự trao đổi chất, thường tỏa nhiệt bằng bức xạ nhiệt qua da hoặc do bốc hơi mồ hôi. Tuy nhiên, ở nhiệt độ cực cao, độ ẩm cao, hoặc hoạt động thể chất mạnh dưới ánh nắng mặt trời, cơ thể có thể không đủ khả năng giải phóng nhiệt, do đó nhiệt độ cơ thể tăng lên, đôi khi lên tới 41 độ C. Một nguyên nhân gây sốc nhiệt là do mất nước. Một người bị mất nước có thể không có khả năng đổ mồ hôi đủ nhanh để làm mát cơ thể, khiến nhiệt độ cơ thể tăng lên.

Sốc nhiệt/ đột quỵ nhiệt không giống như “đột quỵ”. “Đột quỵ” là thuật ngữ chung được sử dụng để mô tả lưu lượng oxy giảm xuống ở một phần của não.

Những người có nguy cơ cao nhất bị sốc nhiệt bao gồm:

• Trẻ sơ sinh
• Người cao tuổi (thường mắc các bệnh tim mạch, bệnh phổi, bệnh thận, hoặc những người đang dùng thuốc khiến họ dễ bị tổn thương do mất nước và đột quỵ do nhiệt)
• Vận động viên
• Cá nhân làm việc bên ngoài và thể chất dưới ánh mặt trời
• Trẻ sơ sinh, trẻ em, hoặc vật nuôi còn lại trong xe hơi.

Sốc nhiệt đôi khi được phân loại là đột quỵ nhiệt (EHS, do quá nhiều trong thời tiết nóng) hoặc đột quỵ nhiệt không cố gắng (NEHS, xảy ra ở cực đoan và ảnh hưởng đến người cao tuổi, trẻ sơ sinh và người bị bệnh kinh niên.

Triệu chứng và dấu hiệu sốc nhiệt là gì?

Các triệu chứng của sốc nhiệt đôi khi có thể giống những cơ đau tim và các tình trạng khác. Đôi khi một người có các triệu chứng kiệt sức do nhiệt trước khi bị sốc nhiệt.

Các dấu hiệu và triệu chứng sốc nhiệt bao gồm:

• buồn nôn
• ói mửa
• mệt mỏi
• đau đầu
• đau cơ, đau nhức người
• chóng mặt

Tuy nhiên, một số người có thể bị sốc nhiệt đột ngột mà không có dấu hiệu cảnh báo.

Những người khác nhau có thể có các triệu chứng và dấu hiệu sốc nhiệt khác nhau. Các triệu chứng và dấu hiệu thường gặp của sốc nhiệt bao gồm:

• nhiệt độ cơ thể cao
• không đổ mồ hôi, da khô nóng hoặc đỏ bừng
• mạch nhanh
• khó thở
• ảo giác
• bị choáng váng, nhầm lẫn
• kích động
• mất phương hướng
• co giật hoặc/và hôn mê.

Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và thiếu niên có nguy cơ sốc nhiệt không?

Trong khi người cao tuổi có nguy cơ sốc nhiệt cao nhất, trẻ nhỏ cũng có nguy cơ gặp phải. Đặc biệt, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nếu bị bỏ lại trong xe mà không được giám sát có thể bị bệnh liên quan đến nhiệt một cách nhanh trong, vì nhiệt độ bên trong của xe đang bị khóa có thể tăng đến mức nguy hiểm ngay cả khi thời tiết nóng vừa phải. Một số trường hợp hiếm, trẻ sơ sinh có thể chết do sốc nhiệt khi nằm trong xe. Điều quan trọng là cha mẹ cần phải hiểu những mối nguy hiểm sức khỏe trong việc để trẻ em lại trong xe không được giám sát. Hơn nữa, xe hơi luôn phải được khóa khi không sử dụng để trẻ em không thể tự ý vào trong và bị kẹt.

Sơ cứu khi gặp trường hợp sốc nhiệt?

Nạn nhân bị sốc nhiệt cần phải được điều trị ngay lập tức để tránh tổn thương vĩnh viễn. Đầu tiên và quan trọng nhất là cần làm mát cho nạn nhân.

• Đưa nạn nhân đến khu vực râm mát, cởi quần áo, thoa nước lạnh hoặc nước ấm lên da (có thể phun nước lạnh trực tiếp từ vòi nước), quạt cho nạn nhân để thúc đẩy đổ mồ hôi, đặt túi nước đá dưới nách và bẹn.
• Nếu người đó có thể uống được, hãy cho họ uống nước lạnh hoặc các đồ uống lạnh không chứa cồn hoặc caffeine.
• Theo dõi nhiệt độ cơ thể bằng nhiệt kế và tiếp tục cố gắng làm mát nạn nhân cho đến khi nhiệt độ cơ thể giảm xuống còn khoảng 38 độ C.
• Nếu khẩn cấp, hãy gọi số 115

Cách phòng tránh sốc nhiệt

• Biện pháp quan trọng nhất để ngăn ngừa sốc nhiệt là tránh bị mất nước và tránh các hoạt động thể chất mạnh trong thời tiết nóng ẩm.
• Nếu bắt buộc phải hoạt động thể chất trong thời tiết nóng, hãy uống nhiều nước (hoặc đồ uống thể thao), nhưng tránh uống rượu bia, cà phê, trà hay nước ngọt là những thức uống có thể dẫn đến mất nước.
• Cơ thể sẽ cần phải bổ sung chất điện giải cũng như nước nếu bạn đổ mồ hôi quá mức hoặc hoạt động mạnh dưới ánh nắng mặt trời trong thời gian dài.
• Nghỉ ngơi thường xuyên đẻ cơ thể được hấp thụ nước. Mặc quần áo và đội mũ sáng màu, nhẹ, rộng rãi.
• Khóa xe hơi thường xuyên khi không sử dụng, tuyệt đối không để trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ hoặc vật nuôi trong xe một mình mà không giám sát.