Thuốc kháng sinh có thể làm tăng nguy cơ phát triển sỏi thận

Trong nhiều năm, các bác sĩ đã cảnh báo về sự nguy hiểm của việc lạm dụng thuốc kháng sinh. Theo các nghiên cứu mới đây, có thêm một lý do để mọi người chỉ dùng thuốc kháng sinh khi thật sự cần thiết.

Theo một nghiên cứ mới được công bố tháng 5 năm 2018 trên tạp chí American Society of Nephrology, thuốc kháng sinh dạng uống có thể gây nguy cơ phát triển sỏi thận và người gặp nguy cơ lớn nhất là ở trẻ con và thanh thiếu niên. (Sỏi thận là những khối nhỏ chất cứng rắn có thể hình thành trong thận và gây đau đớn khi chúng bị kẹt khi di chuyển xuống đường tiết niệu).

Nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng nguy cơ sỏi thận giảm theo thời gian nhưng sẽ tiếp tục tăng lên nếu sử dụng kháng sinh. Thuốc kháng sinh đóng một vai trò quan trọng trong y học, nhưng theo dữ liệu mới, loại thuốc này cần phải sử dụng một cách hợp lý.

Sỏi thận là một căn bệnh phổ biến là số người có sỏi thận ngày càng tăng. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng mặc dù người lớn có khả năng bị sỏi thận cao hơn, nhưng tỷ lệ sỏi thận ở trẻ em đang ngày càng tăng cao.

5 loại kháng sinh được phát hiện làm tăng khả năng sỏi thận

Để tìm hiểu mối liên hệ giữa việc sử dụng kháng sinh với sỏi thận, các nhà nghiên cứu đã tìm hiểu xem liệu việc sử dụng kháng sinh có thể ảnh hưởng đến nguy cơ phát triển chứng rối loạn đường tiết niệu ở một người hay không.

Các bác sĩ biết rằng kháng sinh thay đổi thành phần của vi sinh vật trong cơ thể, bao gồm cả ruột. Nghiên cứu trước đây của tiến sĩ Tasian (Bệnh viện Nhi Philadelphia) và đông nghiệp cho thấy sự gián đoạn trong vi khuẩn trong đường ruột và đường tiết niệu có liên quan đến sỏi thận. (Một nghiên cứu trước đó cũng phát hiện ra bao nhiêu vi khuẩn Oxalobacter formigenes trong ruột bị giảm đi sau khi tiếp xúc với kháng sinh, đây là vi khuẩn chống lại một loại sỏi thận)

Đối với nghiên cứu mới này, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra hồ sơ y tết của 13,8 triệu người lớn và trẻ em ở Anh được bác sĩ khám từ năm 1994 đến 2015. Trong đó có 25.981 người đã bị sỏi thận. Các nhà nghiên cứu đã phân tích phơi nhiễm trước đó với thuốc kháng sinh trong nhóm những người đã có sỏi thận và so sánh dữ liệu với gần 259.797 đối tượng kiểm soát phù hợp theo độ tuổi, giới tính và thực hành mà họ được điều trị, những người không có sỏi thận.

Họ phát hiện ra rằng trong số 12 nhóm thuốc kháng sinh, việc sử dụng 5 loại thuốc sau có khả năng bị sỏi thận trong 3 đến 12 tháng sau: sulfas, cephalosporin, fluoroquinolones, nitrofurantoin và penicillin phổ rộng. Các loại thuốc này làm tăng nguy cơ sỏi thận lần lượt là 2,3 lần, 1,9 lần, 1,7 lần, 1,7 lần và 1,3 lần. Nguy cơ này sẽ có thể giảm theo thời gian dài, nhưng theo số liệu thu thập được thì trong 3 đến 5 năm sau khi sử dụng kháng sinh vẫn tăng lên.

Tại sao độ tuổi sử dụng thuốc kháng sinh lại có sự khác biệt? Tasian chỉ ra rằng thời điểm chúng ta tiếp xúc với một chất cũng rất quan trọng. Ví dụ, thuốc thalidomide có thể gây hậu quả to lớn nếu dùng ở phụ nữ mang thai vì chì có thể đặc biệt gây hại cho trẻ nhỏ. Vi khuẩn đường ruột của trẻ đang phát triển nên có thể dễ dàng bị phơi nhiễm hơn.

Các dữ liệu mới cho thấy trẻ em là thanh thiếu niên là những đối tượng có nguy cơ cao nhất phát triển sỏi thận. Phát hiện này nhấn mạnh sự cần thiết phải bảo đảm rằng việc sử dụng kháng sinh cần phải được xem xét cẩn trọng, đặc biệt đối với những người có nguy cơ sỏi thận tăng cao, những người gia đình có tiền sử bị sỏi thận.

Tuy nhiên, trong khi nghiên cứu này cung cấp một cái nhìn sâu sắc quan trọng vào liên kết có thể có giữa thuốc kháng sinh và sỏi thận, đó không phải là bằng chứng trực tiếp mà thuốc kháng sinh gây ra sỏi thận.

Theo Pascale Hammond Lane, MD, một bác sĩ nhi khoa và trưởng bộ phận tại Trung tâm Khoa học Sức khỏe của Đại học Oklahoma và là chủ tịch của Ủy ban Truyền thông và Truyền thông của Hội Nhi khoa Hoa Kỳ: “Bạn không thể nói rằng có nguyên nhân và hiệu quả.” (Đó là bởi vì các nhà nghiên cứu không thể loại trừ hoàn toàn chắc chắn rằng mối quan hệ giữa sỏi thận và sử dụng kháng sinh không chỉ là trùng hợp ngẫu nhiên.)

Những điều cần lưu ý về thuốc kháng sinh

Phát hiện này không phải ngụ ý chúng ta không nên sử dụng thuốc kháng sinh. Họ cũng khẳng định việc sử dụng thuốc kháng sinh cần phải được xem xét cẩn thận. Các bác sĩ và bệnh nhân nên ý thức hơn về tầm quan trọng của sử dụng kháng sinh một cách chính xác. Ngoài nguy cơ có thể tăng sỏi thận, việc lạm dụng thuốc kháng sinh có thể dẫn đến các vấn đề khác như phát triển vi khuẩn kháng kháng sinh và giảm vi khuẩn có lợi giúp cơ thể khỏe mạnh.

Bạn có thể hỏi ý kiến bác sĩ việc thuốc kháng sinh có thật sự cần thiết không hoặc loại thuốc này có phải là thuốc an toàn nhất không. Mặc dù kháng sinh có thể gây một số tác dụng phụ, nhưng không thể phủ nhận đây là một vũ khí quan trọng chống lại các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm. Không thể vì nguy cơ sỏi thận mà không dùng thuốc kháng sinh trong những trường hợp cần thiết vì lợi ích có thể lớn hơn rất nhiều so với nguy cơ mang lại.

Đối với bệnh sỏi thận, bác sĩ Lane cho biết chúng ta có thể giảm nguy cơ không chỉ bởi cách dùng kháng sinh một cách cẩn trọng mà còn có thể giảm nguy cơ bằng cách tránh các trường hợp sau:

• Bị béo phì
• Không đi tiểu thường xuyên
• Không uống đủ nước
• Ăn nhiều thức ăn mặn hoặc thực phẩm bảo quản