Rối loạn mỡ máu – căn bệnh giết người thầm lặng

Mỡ trong máu bao gồm cholesterol, triglycerid, phospholipid và acid béo tự do, trong đó cholesterol chiếm 60 – 70%. Trong máu lúc nào cũng có mỡ, chúng chiếm một tỷ lệ nhất định, khi tỷ lệ này cao hoặc thấp bất thường thì bị gọi là rối loạn.

Bệnh “giết người thầm lặng”

Một khảo sát của Viện Dinh dưỡng quốc gia Việt Nam cho thấy hơn 29% người Việt trưởng thành bị rối loạn mỡ máu, trong đó tỉ lệ ở người thành thị lên tới 44,3%. Ngay cả những người không béo cũng có thể bị rối loạn chuyển hóa mỡ. Không có dấu hiệu để nhận biết rối loạn mỡ máu hay dư thừa cholesterol. Đến khi cảm thấy mệt, đau ngực thì đã bị nhồi máu rồi, vì thế nó được gọi là “căn bệnh giết người thầm lặng”. Rối loạn mỡ máu tiến triển âm thầm do lượng cholesterol tăng cao hơn mức cần thiết của cơ thể gây nên chứng xơ vữa, tắc mạch máu.

Rối loạn mỡ máu có thể gây nên chứng xơ vữa. tắc mạch máu

Nguyên nhân gây rối loạn mỡ máu

– Nguyên nhân nguyên phát: các yếu tố di truyền làm suy giảm hoạt tính LDL Receptor, suy giảm lipoprotein lipaste.
– Nguyên nhân thứ phát: Chế độ ăn uống, sinh hoạt; công việc căng thẳng; sử dụng thuốc; biến chứng của một số bệnh.

Ai có nguy cơ cao bị rối loạn mỡ máu

– Những người từ 30 tuổi trở lên
– Người thừa cân, béo phì, tăng huyết áp, tiểu đường, hội chứng thận hư, suy tuyến giáp…
– Người ăn nhiều tinh bột, đường, chất béo, thức ăn nhanh, đồ chiên, nướng
– Người ít vận động, uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá
– Phụ nữ mãn kinh

Hậu quả của rối loạn mỡ máu

Rối loạn mỡ máu sẽ gây ra hậu quả trực tiếp là xơ vữa động mạch, dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm.
– Tăng huyết áp: Rối loạn mỡ máu gây nên các mảng xơ vữa, làm lòng mạch hẹp lại, thành mạch kém đàn hồi. Để cung cấp đủ máu, cơ thể có phản ứng tăng nhịp tim dẫn đến tăng huyết áp. Tăng huyết áp có thể dẫn đến các bệnh lý về tim mạch, tai biến mạch máu não, suy thận, tổn thương động mạch…
– Thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim: Thừa cholesterol là nguyên nhân chủ yếu của quá trình xơ vữa, làm hẹp dần động mạch cấp máu cho tim. Nếu của cholesterol và triglyceride cùng tăng cao, quá trình xơ vữa động mạch càng được thúc đẩy nhanh hơn dẫn đến thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim.

Thừa cholesterol thúc đẩy nhanh hơn nhồi máu cơ tim

– Thiếu máu não, đột quỵ: Rối loạn mỡ máu, nhất là ở người tăng cholesterol khiến tinh thể cholesterol dễ lắng đọng trong thành mạch, hình thành mảng xơ vữa. Mảng xơ vữa làm hẹp lòng mạch, dẫn đến giảm lưu lượng máu tuần hoàn, gây thiếu máu não. Nặng hơn, dòng máu lên não bị tắc nghẽn hoàn toàn, gây ra đột quỵ.
– Gan nhiễm mỡ: Sự tích lũy của chất béo trong gan vượt quá 5% trọng lượng gan được gọi là gan nhiễm mỡ. Gan nhiễm mỡ làm suy giảm chức năng gan, có thể dẫn đến xơ gan hoặc ung thư gan (khi bị viêm gan).
– Sỏi mật: Khi nồng độ cholesterol trong mật cao, nồng độ muối mật thấp, kết hợp với dịch mật sẽ khiến cholesterol kết tủa trong dịch mật, hình thành sỏi mật. Sỏi mật có thể gây nguy cơ tắc ống dẫn mật, viêm túi mật.
– Tiểu đường: Rối loạn mỡ máu làm tăng chất béo tự do trong máu, làm chết hoặc rối loạn chức năng tế bào tụy, gây suy giảm bài tiết insulin, dẫn đến tăng đường huyết.
– Béo phì: Rối loạn mỡ máu có thể dẫn đến béo phì, làm gia tăng nguy cơ phát triển bệnh xơ vữa động mạch.

Phòng và kiểm soát mỡ máu như thế nào?

– Xây dựng chế độ ăn cân bằng năng lượng
– Giảm lượng chất béo nạp vào cơ thể
– Dùng dầu thực vật thay mỡ
– Sử dụng ngũ cốc, chất xơ
– Hạn chế sử dụng thuốc lá, bia, rượu và các chất kích thích
– Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày